روخوانی و مفاهیم

قرآن کریم آخرین کتاب الهی است که بهترین راهها را برای دستیابی به سعادت واقعی انسان فراروی او قرار میدهد

از این رو جامعه بشری همواره نیازمند بهره گیری از تعالیم قرآن و طلب هدایت از آن است. قرآن میفرماید يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ شِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ

وَ هُدًى وَ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ. سزاوار است هر مسلمان در کنار ایمان و علاقه ای که به قرآن دارد و آن را راهنمای زندگی خود میداند این کتاب الهی را فرا گیرد تا به ایمانی کاملتر دست یافته و در عمل به قرآن توفیق بیشتری یابد.

یونس، ۵۷

ضرورت آموزش درک معنای آیات قرآن قرآن کریم سخن و پیام روشن خداوند برای همه مردم است. قرآن میفرماید هذا بيان للناس هذا بَلاغُ لِلنَّاسِ هَذا بَصائِرُ لِلنَّاسِ هُدًى لِلنَّاسِ." راه استفاده از هر سخن و ،پیامی ،شنیدن یا خواندن آن است. شنیدن یا خواندن به طور طبیعی شامل درک و فهم میباشد و بدون ،آن شنیدن یا خواندن به درستی انجام نمیشود برای دریافت پیام الهی و آشنا شدن با سخن خداوند باید آیات قرآن را بشنویم یا بخوانیم و این شنیدن یا خواندن نیز به طور طبیعی باید همراه با درک و

فهم باشد ولی در عموم کلاسهای قرآن غالباً به آموزش مهارتهای قرائت اکتفا شده و درک معنای آیات مورد توجه قرار نمی گیرد از این رو به میزان کافی روشهای مناسب برای آن ارائه نشده است.

هرچند ضرورت آموزش درک معنای آیات قرآن روشن است. ولی به دلیل غفلت از این امر بدیهی توضیحات زیر مفید میباشد. -۱- قرائت به معنای خواندن است و خواندن در هر زبانی شامل فهم مطالب خوانده شده میباشد خواندن یک متن یا یک کتاب به معنای آگاهی و اطلاع یافتن از مطالب آن است قرائت قرآن نیز به طور طبیعی خواندن همراه با فهم است و قرائت بدون فهم در واقع یک قرائت ناقص میباشد. از این رو وقتی قرآن کریم می فرماید: فَاقْرَءُوا ما تيسر من القربان یا پیامبر اکرم ﷺ می فرماید: اقْرَبُوا الْقُرْآنَ وَ اعْمَلُوا به این دستور به قرائت شامل فهم قرآن نیز میباشد قابل توجه است که در آیات و روایات به تفکر و تدبر دستور داده شده ولی برای فهمیدن معنای قرآن دستور داده نشده است؛ زیرا دستور به قرائت دستور به فهم نیز میباشد. شایان ذکر است قرائت در حد تلفظ آیات بدون فهم آنها نیز مفید میباشد و دارای اجر و ثواب الهی است زیرا همین حد از قرائت نیز موجب یاد خداوند، تماس با کتاب او و فراهم آمدن فضای تربیتی و معنوی میباشد. از معصومین روایت شده است که حتی نگاه کردن به خط قرآن دارای تواب و ارزش است. ولی آنچه که از یک قرائت معمولی انتظار میرود، قطعاً قرانی با فهم است. در کتاب بحارالانوار روایت شایان توجهی از امام حسین و امام صادق نقل شده است به این روایت توجه کنید:

كِتابُ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى أَرْبَعَةِ أَشْيَاءَ :

على العبارة و و کتاب اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى أَرْبَعَةِ أَشْيَاء : الإشارة و الطائفِ وَ الْحَقَائِقِ فَالْعِبَارَةُ لِلْعَوامِ وَ الْإِشارة لِلْحَوَاصَ وَ الطَّائِفُ لِلْأَوْلِيَاء الْحَقائق للأنبياء.

این روایت شریف برای قرآن چهار رتبه معرفی کرده و اولین رتبه ی آن یعنی عبارات قرآن را برای عموم دانسته است این رتبه شامل معنای اولیه ی عبارات قرآن است که از راه خواندن و فهمیدن به دست میآید زیرا مراتب بعدی یعنی اشارات لطائف و حقائق شامل فهم بالاتر و عمیقتری از قرآن میباشد. از این رو فهم معنای اولیه ی آیات قرآن در حد درک عموم است و باید در آموزشهای عمومی قرآن

زمینه ی لازم برای این فهم فراهم آید. هدف از آشنایی با قرآن و استفاده از آن همان طور که در قرآن بیان شده

تفکر در آیات الهی و تذکر است در این باره به برخی آیات توجه میکنیم وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْءانَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ قمر 17

 ويُبَيِّنُ ايَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ بقره  ۲۲۱

وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ حشر ۲۱

از این آیات استفاده میشود که تبیین ،آیات توجه به مثلها و تلاوت آیات باید به

تفکر و تذکر بیانجامد بدیهی است تذکر و تفکر زمانی حاصل میشود که شنیدن یا

خواندن قرآن همراه با فهم باشد. قابل توجه است که مسأله ی قرائت بدون فهم معمولاً برای مسلمانان غیر عرب زبان پیش میآید از این رو باید درک معنای آیات قرآن همراه قرائت آموزش داده شود تا آموزش قرآن به صورت جامع و مطلوب باشد.