توحید دبستان

اهمیت هر علمی به مباحثی است که در آن علم مورد بحث قرار می گیرد ...

اهمیت هر علمی به مباحثی است که در آن علم مورد بحث قرار می گیرد و چنانکه گفته شد علم کلام درباره عقاید دینی بحث میکند. حال باید دید اهمیت عقاید دینی تا چه اندازه است؟

با اندک تاملی میتوان دریافت که انسان مجموعه ای از اعتقادات و عملکردها است. عملکردها غالباً از ریشه ها و باورها سرچشمه میگیرند و به منزله شالوده ای هستند که بنای رفتارهای انسان بر آنها گذاشته شده است. شاید بتوان گفت که تمام اعمال انسان به گونه ای ریشه در باورها و عقاید او دارد از این رو، علم کلام که به عقاید و اندیشه های آدمی می پردازد اهمیتش بیش از سایر علومی است که به عملکردهای انسان مربوط میشوند.

از طرف دیگر عقاید با حوزۀ قلب مرتبط است و هدایت انسان نیز در گرو اعتقادات قلبی اوست قلب نیز در مقایسه با سایر اعضاء و جوارح، مسئولیتهایی بر عهده دارد. این مسئولیتها از مهمترین وظایف انسانی در سراسر حیات اوست وظایفی که به سعادت حقیقی و هدایت پایدار او بستگی دارد.

امام صادق در این باره میفرماید: بر قلب چیزی غیر از آنچه بر گوش واجب است واجب شده و بر گوش چیزی

غیر از آنچه بر چشمان واجب است واجب شده است... اما ایمانی که بر قلب واجب شده است (عمل قلب) اقرار، معرفت ،پیمان رضا و... است این اقراار و معرفت همال است که خدا بر قلب واجب کرده و این ها عمل قلب است.

بنابراین همانگونه که قلب نسبت به سایر جوارح در مسئله هدایت نقش مهمتری دارد، علم کلام نیز که به تبیین این نقش ها  می پردازد نسبت به سایرعلوم نقش مهمتری دارد.

از منظر دیگری نیز میتوان به اهمیت علم کلام پی برد هر انسانی خواهان سعادت و نیک بختی خویش است در این راستا مکاتب گوناگون بشری، جملگی ادعا می کنند که می توانند انسان را به سعادت خویش برسانند. اما روشن است که هیچ مکتبی مانند دین الهی نمیتواند ضامن سعادت حقیقی انسان باشد، زیرا خداوندی که خالق انسان است بهتر از هر کسی میداند که چه برنامه ای موجب سعادت انسان میگردد.

بنابراین سعادت انسان در گرو عمل به دستورات دین است. گزاره های دینی مجموعه ای هستند از معارف اعتقادی احکام اخلاقی و دستورات عملی باید بدانیم تفقه در دین که در آیات و روایات بر آن تاکید فراوان شده است، تنها دستورات عملی دین را در بر نمی گیرد بلکه همۀ گزاره های دینی را شامل میشود و حتی میتوان ادعا کرد که عقاید از مهمترین مصداقهای نفقه در دین است. به بیان بهتر منظور از علاقه در دین ابتدا عقاید است و سپس اختلاق و دستورات عملی چرا که بدون اعتقادات عمل به دستورات دین نه منطقی است و نه سودمند.