آيا خداي قادر متعال مارا به حال خودمان رها كرده ؟
از طرفي وجود قوانين و مقررات كه توسط عقلاي بشر تدوين شده بخوبي نشانگر اين است كه تمامي اين دستورات ،بادر نظر گرفتن اين نكته كه انسانها اختيار عمل دارند وضع شده است وآنها انسانها را موجوداتي مجبور نميدانند.
آيابه نظر شما ما به حال خودمان رها شده ايم وخداي متعال نميتواند دخالتي در فعل اختياري ما داشته باشد؟
در مقابل جبريون كه معتقد هستندما انسانها هيچگونه اختياري نداريم عده اي عقيده تفويض را بيان كردند.
اينان براي دفاع از عدل خداي متعال ودر حقيقت براي اينكه كارهاي قبيح و ظالمانه انسانها به خدا نسبت داده نشود(طبق اعتقاد جبريون) از آن طرف بام سقوط كردند و حاكميت و سلطنت خداي متعال را خدشه دار نمودند؛زيرا بشر را كاملا به خود واگذار شده پنداشتندو اراده الهي را در تغيير اعمال انسان و پيش گيري از آن بي اثر دانستند.
*تفويض* در لغت به معناي واگذار كردن وتسليم امر به ديگري و حاكم كردن او در آن امر است .
در اكثر روايات مربوط به تفويض اين معنا مد نظر است :
انسان ،امور و تدابير خويش را به خداي متعال واگذار و به او توكل كند.
اُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَيٰ اللهِ إِنَّ اللهَ بَصيرٌ بِالعِبادِ.
من كار خود را به خدا واميگذارم كه خدا نسبت به بندگانش بيناست.
(سوره غافر/آيه ٤٤)
تفويضي كه مذموم است و مورد بحث ماست ، آن است كه فرد، معتقد باشد خداي سبحان انسانهارا در كار خود حاكم كرده وحاكميت و سلطنت خود را نسبت به انسانها از دست داده است .
تفويض در اصطلاح به معاني مختلفي به كار ميرود كه هر كدام نيز پيرواني دارد ازجمله :
١- تفويض تشريعي
٢- تفويض تكويني
🔶يكي از معاني تفويض ، تفويض تشريعي است ؛به اين معني كه خداي متعال ، پس از اعطاي قدرت واختيار به بندگان آنها را به حال خود رها كرده و هرگونه تكليفي را از آنها برداشته است و هيچ دين و شريعتي براي آنها نفرستاده اين گروه منكر نبوت هستند.
🔶يكي ديگر از معاني تفويض ، تفويض تكويني است ؛ به اين معني كه خداوند انسان را خلق كرده و قدرت و اختيار هم به انسانها داده ولي ديگر هيچ تسلطي برروي انسان و فعل اختياري انسان ندارد وانسانها كاملا آزاد و رها هستندو قدرت و اختيار انجام و ترك هر كاري را دارندوخدا هم نميتواند دخالتي در اين امر داشته باشدومحدوديتي براي انسان قائل شود ونميتوانددر عالَم اعمال نفوذ كند.
در پاسخ به كساني كه اعتقاد به تفويض تشريعي دارند بايد گفت:
واقعيتي كه پيش روي ماست ،اين است كه خداي متعال انسان رابدون برنامه رها نكرده و با ارسال انبياء و امرو نهي ها ، سلطنت و ربوبيت خود را به بشر نشان داده واز طرفي وجود دين و شريعت در طول تاريخ باعث سلب اختيار انسانها نشده.
امكان ندارد كه خداي حكيم انسانهارا بي هدف آفريده باشد .ما انسانهازيستن بدون هدف و انگيزه را ابلهانه ميدانيم ،چگونه ممكن است تصور كنيم خداي متعال اين جهان با اين همه پيچيدگي را بدون هدف آفريده باشد ،
وما طبق آموزه هاي ديني ميدانيم كه انبياء و اوصياء آنها، از جانب پروردگار براي هدايت انسانها ارسال شدندوخداوند امرو نهي خود و دين و شريعت را به توسط آنها براي ما فرستاده.
در پاسخ به كساني كه اعتقاد به تفويض تكويني دارندميگوييم:
هيچ انسان واقع گرايي مطلقا خودرا آزاد نمي بيند، ما در برخي از كارها قدرت و آزادي عملكرد نداريم ، حتي بارها ديده ايم كه با توجه به امكاناتي كه داريم و تصميم جدي برانجام كاري داشته ايم ؛ ولي در عمل با مواجه شدن با موانعي از رسيدن به هدف خود باز مانده ايم .
به عنوان مثال قصد رفتن به يك مهماني يا مجلس عروسي داريم كه با بيمار شدن يكي از اعضا خانواده ويا تصادف ،موفق به شركت در مهماني يا مجلس عروسي نشده ايم .
پس بنابراين هميشه خواستن توانستن نيست .
به فرمايش اميرالمومنين عليه السلام بارها حضور و قهاريت وسلطنت خداي متعال را در جلوگيري از انجام تصميمات جدّي و نقض برنامه هاي قطعي خود يافته ايم .
عَرَفْتُ اللهَ - سُبْحانَهُ - بِفَسْخِ العَزائِمِ وَ حَلِّ العُقودِ.
خداوند را كه - پاك و منزه است - از طريق به هم خوردن تصميم ها و گشوده شدن گره ها شناخته ام .
خداي متعال ما را خلق كرده و قدرت و اختيار داده ولي اينگونه نبوده كه قدرت و اختيار را در ابتداي آفرينش ما به طوركامل به ما عطا كرده باشدبلكه آن را آن به آن و لحظه به لحظه به ما عطا ميكند و هر زماني كه اراده كند جلوي آن را ميگيرد و يا آن را محدود ميكند كمانكه بار ها و بارها براي شما پيش امده كه عضله ي پاي شما منقبض ميشود وشما در آن لحظه كمترين قدرتي براي تكان دادن پاي خود نداريد ويا هنگامي كه دست و پاي ما خواب ميرود .
آيا ميتوانيد مانع صوت كشيدن گوش خود شويد؟
بنابراين اگر خداوند به ما قدرت و اختياري عطا كرده و ما را مالك آن قدرت و اختيار قرار داده ، نبايد فراموش كنيم كه خداي متعال ،مالك ما و مالك قدرت و اختياري است كه به ما عطا كرده وسلطنت اين جهان با خداي قادر متعال است و هر زماني كه اراده كند ميتواند قدرت واختيار را از ما گرفته يا آن را محدود كند .
