اگر در اعمالمان نه مجبوريم ونه اختيار كامل داريم پس چيست؟
در تفكر باطل جبري ، اراده و اختيار انسان را زير سوال ميبرندواورا در اين جهان مجبور معرفي ميكنند.
در تفكرات جبري گري، هر فعل ناپسند كه انسانها به سوء اختيار خود مرتكب ميشوند، درنهايت به حساب خداي عادل نوشته ميشوددر نتيجه هر ظلمي به خدا نسبت داده خواهد شد.
از طرف ديگر،تفكر باطل تفويضي، انسان را كاملا آزاد و رها معرفي كرده ومعتقداست كه خداوند پس از خلقت انسانها آنها را به حال خود رها كرده وهيچ گونه سلطنت و حاكميتي بر انسان و دخالتي بر امور آنها نداردودر اين تفكر باطل و ناصحيح سلطنت وقهاريت خداي متعال زير سوال ميرود.
در باور شيعي براساس آنچه از ائمه معصومين عليهم السلام در ردّ دو عقيده فوق بيان شده به اعتقاد ديگري برميخوريم .
از امام صادق عليه السلام در اين باره نقل شده است :
لا جَبْرَوَلا تَفْويضَ ،لكِنْ أَمْرٌ بَيْنَ الأَمْرَيْنِ.
انسان نه مجبور است تا خدا ظالم دانسته شود و نه رها شده تا سلطنت خدا زير سوال رود بلكه واقعيت ، از اين دو عقيده جداست واز آن به عنوان *امربين الامرين* ياد ميشود.
كلمه " بين " که اينجا آمده به چه معناست؟
كلمه بين در لغت عرب به دومعنا ،ميان وجدا،بكاررفته است.
لذا امر بين الامرين به معناي باوري جدا و مباين از دوعقيده جبر و تفويض است .
در اين باور تمامي باورهاي جبري و تفويضي كاملا رد ميشود .
امربين الامرين انسان را از زنجير اسارت جبر و تفكرات باطل جبري گري ،رها ميكندو همچنين از باورهاي تفويضي كه انسان را رها شده ميدانند و اينگونه سلطنت خدا زير سوال ميرود دور ميكند.
چرا كه اوامر و نواهي وتمامي تكاليف الهي گواه است كه بشر در انجام اعمال خويش اختيار دارد، وگرنه امرو نهي و جزا و مكافات عمل وبه طور كلي شرايع و اديان بيهوده وبي پايه خواهند بود.
وقتي شما قوانيني را در داخل منزلتان يا در محل كارتان وضع ميكنيد واز همه انتظار رعايت آنهارا داريد نشانه وجود اختيار عمل در آنهاست والا اگر آنها رباطهايي بودند كه طبق برنامه داده شده عمل ميكردند وضع قوانين، عملي بي پايه و اساس بود.
از طرف ديگر همين شرايع و احكام دين و عقوبت اعمال ونيز سلطه كامل خداوند بر تمامي نعمتهايي كه به انسان عطا كرده( خداي متعال ميتواند نعمتي كه به انسان عطا كرده از او بگيرد يا ميزان آن راكم يا زياد كند يا نعمتي كه ندارد به او عطا كند) نشانگر آن است كه خداي متعال بشر را به حال خويش رها نكرده تا هر كاري كه ميخواهد انجام دهدوهيچ حساب و كتابي در مقابل اعمالش نداشته باشد.
فرزندان شما و يا پرسنل شما در محيط كار،هيچ كدام رها شده نيستند تا هر عملي را كه اراده كردند انجام دهند اگراينگونه باشد اين نشان دهنده ضعف و بي كفايتي شما در اداره امور است.
خداي قادر متعال به ما قدرت و اراده و اختيار داده ومارا مالك آنها قرارداده وليكن خدا اَملك است ، يعني هم مالك من است وهم مالك اراده و اختيار وقدرتي است كه به من بخشيده، هر زماني كه بخواهد ميتواند آن را از من بگيرد ويا كم يا زياد كند ومانع فعل اختياري من شود كه البته خداوند در اكثر مواقع به عدلش رفتار كرده و مانع فعل اختياري ما انسانها نميشود زيرا اين دنيا محلي و فرصتي براي امتحان ما انسانهاي مختار است.
