آيا تاريخچه عدل را ميدانيد؟
انسان ها در هر زمان وبا هرگونه انديشه اي ، درباره عدل خداوند، جبر و اختيار بشر ، تكليف و ثواب و عقاب و... سخناني داشته اند.
موضوع* جبرو اختيار* محور بحث عدل خداوندي است وبا توجه به برداشتهاي مختلفي كه نسبت به اختيار انسان وجود داشته ، فِرَق و مذاهب گوناگوني پيدا شده است .
گروهي با تمسك يكطرفه به آيات قضا و قدر در قرآن و قدرت الهي ونيز استنباط شخصي و هم چنين تفسير و توجيه ساير آيات ، به سمت جبر گراييدند و مروج عقيده جبري گري شدند . در اين طرز تفكر سررشته تمام اعمال انسانها و از جمله افعال زشت و گناهان آنها در دست خدا قرار ميگيرد ؛ يعني خداست كه مردم را جبراً به اعمال و افعالي واميدارد كه قدرت ترك آن را ندارند.
گروهي ديگر ، با استفاده از آيات اختيار و استقلال در اراده وبا توجيه آيات قضا و قدر و نيز تفسير به رأي آيات قدرت خداوندي ، فكر تفويض و اختيار مطلق انسان را در افعال ، اشاعه دادند. در اين طرز تفكر ، حاكميت و قدرت خداوند آنچنان خدشه دار ميشود كه سلطنت و هيمنت او زير سوال ميرود.
با توجه به حديث ثقلين كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم در اين حديث فرمودند :
من دو گوهر گرانبها در بين شما باقي ميگذارم ؛كتاب خدا و عترتم ، تا زماني كه به آن دوتا چنگ زنيد هرگز گمراه نخواهيد شد .تمسك به قرآن ورها كردن اهل بيت عليه السلام نتيجه اي جز ضلالت و گمراهي و خروج از صراط مستقيم ندارد و آن دو (قرآن و عترت )ازهم جدا ناشدني هستند.
بنابراين شيعه براي فهم آيات متشابه همچون قضا و قدر ، با مراجعه به سخنان ائمه ي معصومين عليهم السلام وتفاسير ايشان ، راه سومي را برگزيد كه به عنوان امربين الامرين مشخص شده است .
در مقابل اين طرز تفكر ، اعتقاد مفوضه است كه معتزله سردمدار اين طرز تفكرند .
فرقه معتزله ، اواخر قرن اول هجري به وجود آمد .
پايه گذار مكتب اعتزال ، واصل بن عطا از شاگردان حسن بصري است .
وي در جريان بروز اختلافي به همراه چند نفر ديگر از درس استاد كناره گيري كرد به همين جهت مكتب فكري او به نام معتزله معروف شد ( اعتزال= گوشه گيري).
در طول تاريخ اين دو مكتب در حال مبارزه با يكديگر بودند تا آنكه ابوالحسن اشعري از نوادگان ابوموسي اشعري مكتب اشعري را براساس جبري گري بنا نهاد وآن را ترويج كرد. مكتب فكري او تأثير زيادي بر عقايد مسلمانان برجا گذاشت ، اينكه ما ميگوييم : من از اول سياه بخت بودم يا پيشوني نوشت من از اول هم بدبختي بود و... تمامي اين سخنان نشأت گرفته از اين طرز تفكر جبري است .
درگيري فكري معتزله و اشعريه در جهان اسلام آنچنان بالا گرفت كه پيروان هر كدام ، ديگري را به شدت تخطئه ميكردند وتنها راه خويش را برحق ميدانستند . دوباره تاكيد ميكنيم كه علت بروز اين همه اختلافات و كج روي ها فقط و فقط دوري از خاندان وحي وعدم تمسك به سرچشمه هاي زلال علم الهي كه همان معصومين عليهم السلام ميباشند بوده است.
با رشد دو طرز تفكر جبر و تفويض در بين مسلمانان ، مكتب اهل بيت عليهم السلام با اين دوبرداشت نادرست به مقابله ومبارزه فكري برخاست .
اين مقابله به صورت مناظرات ، نامه ها و بيانات ائمه عليهم السلام در مجالس و محافل گوناگون صورت ميپذيرفت . اين معادن علوم الهي با تفسير صحيح آيات قرآن ، عنوان امر بين الامرين را در مقابل دو طرز تفكر نادرست جبر و تفويض ، مطرح ساختند وبدين ترتيب ، معرفت حقيقي عدل الهي را در برابر آن دو تفكر باطل ارائه دادند.
در مقابل اين طرز تفكر ، اعتقاد مفوضه است كه معتزله سردمدار اين طرز تفكرند .
فرقه معتزله ، اواخر قرن اول هجري به وجود آمد .
پايه گذار مكتب اعتزال ، واصل بن عطا از شاگردان حسن بصري است .
وي در جريان بروز اختلافي به همراه چند نفر ديگر از درس استاد كناره گيري كرد به همين جهت مكتب فكري او به نام معتزله معروف شد ( اعتزال= گوشه گيري).
در طول تاريخ اين دو مكتب در حال مبارزه با يكديگر بودند تا آنكه ابوالحسن اشعري از نوادگان ابوموسي اشعري مكتب اشعري را براساس جبري گري بنا نهاد وآن را ترويج كرد. مكتب فكري او تأثير زيادي بر عقايد مسلمانان برجا گذاشت ، اينكه ما ميگوييم : من از اول سياه بخت بودم يا پيشوني نوشت من از اول هم بدبختي بود و... تمامي اين سخنان نشأت گرفته از اين طرز تفكر جبري است .
درگيري فكري معتزله و اشعريه در جهان اسلام آنچنان بالا گرفت كه پيروان هر كدام ، ديگري را به شدت تخطئه ميكردند وتنها راه خويش را برحق ميدانستند . دوباره تاكيد ميكنيم كه علت بروز اين همه اختلافات و كج روي ها فقط و فقط دوري از خاندان وحي وعدم تمسك به سرچشمه هاي زلال علم الهي كه همان معصومين عليهم السلام ميباشند بوده است.
با رشد دو طرز تفكر جبر و تفويض در بين مسلمانان ، مكتب اهل بيت عليهم السلام با اين دوبرداشت نادرست به مقابله ومبارزه فكري برخاست .
اين مقابله به صورت مناظرات ، نامه ها وبيانات ائمه عليهم السلام در مجالس و محافل گوناگون صورت ميپذيرفت . اين معادن علوم الهي با تفسير صحيح آيات قرآن ، عنوان امر بين الامرين را در مقابل دو طرز تفكر نادرست جبر و تفويض ، مطرح ساختند وبدين ترتيب ، معرفت حقيقي عدل الهي را در برابر آن دو تفكر باطل ارائه دادند.
